Μια αγαπημένη -και ταλαιπωρημένη- λέξη στα χρόνια της κρίσης, είναι οι STARTUPS. Aυτές οι «μαγικές» επιχειρήσεις, που ανθούν σε όλον τον κόσμο και οδηγούν την τεχνολογική και διαδικτυακή επανάσταση. Πρωταρχικό σκοπό έχουν τη καινοτομία και τη ταχύτατη μεγέθυνση και δευτερευόντως την κερδοφορία. Αναπτύσσονται από μικρές και ευέλικτες ομάδες, έχουν 20άρηδες και 30άρηδες ιδρυτές και είναι συνεχώς στα πρωτοσέλιδα με εκπληκτικά προϊόντα, εμπνευσμένα success stories και ιλιγγιώδη ποσά που επενδύονται σε αυτές. 

Λοιπόν τέτοιες στην Ελλάδα, δεν έχουμε! Αυτές που αξίζει να μετρήσει κανείς και έχουν λάβει κάποια χρηματοδότηση δεν είναι περισσότερες από 100, αριθμός αστείος μπροστά στις 3000-4000 του Ισραήλ η ακόμα και τις 400-500 της Ρουμανίας.

Για τις startups μιλάνε συχνά και οι πολιτικοί όμως είναι αμφίβολο αν γνωρίζουν για τι πράγμα μιλάνε, ούτε για το τι πρέπει να γίνει για να δούμε μια αντίστοιχη έκρηξη δημιουργικότητας στην Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός για παράδειγμα. Στο πρώτο vτιμπέιτ προεκλογικά και είπε ότι «θέλουμε startups» ενώ -ένα χρόνο τώρα- η κυβέρνησή του, κάνει ότι μπορεί για να καταστρέψει την επιχειρηματικότητα! Αντικίνητρα για επενδύσεις (capital controls, υπερφορολόγηση, γραφειοκρατία) και αντιμεταρρύθμιση στη εκπαίδευση.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι όσες νεοφυείς επιχειρήσεις υπάρχουν, το έχουν καταφέρει παρά το ό,τι βρίσκονται στην Ελλάδα και σχεδόν ποτέ, χάρη σε αυτό!

Ακόμα όμως και αν στην θέση των ιδεοληπτικών και άσχετων που κυβερνούν βρισκόταν μια κυβέρνηση που κατανοούσε το ζήτημα και είχε ειλικρινή βούληση να βοηθήσει την ίδρυση νεοφυών επιχειρήσεων, είναι αμφίβολο αν θα κατάφερνε κάτι αξιοσημείωτο στο κοντινό μέλλον. Βλέπετε το θεσμικό και φορολογικό πλαίσιο, όσο σημαντικό και αν είναι, δεν είναι το μείζον στην περίπτωσή μας! Μια σειρά μεταρρυθμίσεων και κινήτρων θα βοηθούσε αλλά μάλλον δεν αρκεί.

Το πρόβλημά στην Ελλάδα έχει διαφορετική φύση και είναι η ολοκληρωτική έλλειψη επιχειρηματικής κουλτούρας. Για δεκαετίες το ιδεατό επάγγελμα για κάθε νέο ήταν μια καλοπληρωμένη θέση στο δημόσιο! Μια θέση αργομισθίας κατά προτίμηση και χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις. Όλοι οι Έλληνες που είναι σήμερα πάνω από 25 χρονών, με αυτό το «ιδανικό» μεγάλωσαν ενώ και το εκπαιδευτικό σύστημα, για αυτό το σκοπό τους προετοίμαζε.  Για να τους κάνει εργαζόμενους στο κράτος-πατερούλη που φρόντιζε για όλους.

Δείτε για παράδειγμα τα πανεπιστήμια. Έχουμε άπειρα τμήματα που μόνο λόγο ύπαρξης έχουν να μορφώσουν δημοσίους υπαλλήλους χωρίς καμία επαφή με την πραγματική οικονομία. Διαβάζεις προγράμματα σπουδών -ακόμα και οικονομικών σχολών- και σοκάρεσαι από την ανυπαρξία οράματος. Καμία προσπάθεια να εμπνεύσουν, καμία πρόθεση να αναδείξουν τη δημιουργικότητα.

Και οι νέοι τι έκαναν για αυτό;

Οι νέοι των δυο τελευταίων -προ κρίσης- δεκαετιών, είναι οι πιο συμβιβασμένες γενιές που γνώρισε η χώρα. Τα χρόνια της επίπλαστης ευμάρειας των δανεικών τους αποχαύνωσαν και ο εφησυχασμός ήταν πλήρης. Δεν υπήρχε λόγος για αναζήτηση και δημιουργία. Το κράτος θα φρόντιζε για όλα.

Και όταν το κράτος -αναπόφευκτα- κατέρρευσε, η ματαίωση των προσδοκιών έγινε διαμαρτυρία και όχι καινοτομία, οργή και όχι έμπνευση, καταστροφή και όχι δημιουργία τυφλή πίστη σε αμοραλιστές σωτήρες και όχι όραμα για αναγέννηση.

Έτσι ακόμα και αν τα κάνουμε όλα σωστά από εδώ και πέρα δεν πρέπει να προσδοκούμε κάτι αξιοσημείωτο για καιρό! Οι επιτυχίες κάποιων λίγων τρελών θα είναι οι εξαιρέσεις που θα εμφανίζονταν έτσι και αλλιώς, ότι και αν συνέβαινε στη χώρα. Αν όμως θέλουμε πραγματικά να αλλάξουμε την τύχη μας μακροπρόθεσμα, πρέπει να πάρουμε την ιστορία από την αρχή και να δούμε πως θα κάνουμε τους νέους οραματιστές και δημιουργικούς.

Βέβαια όσο βρίσκεται στην εξουσία αυτή η εθνικά επιζήμια κυβέρνηση, όλα αυτά είναι ψηλά γράμματα. Τα μέλη της είναι και αυτά σαν τους ψηφοφόρους της. Δεν καταλαβαίνουν την επιχειρηματικότητα, δεν την διδάχθηκαν ποτέ στις κομματικές οργανώσεις και δεν θα κάνουν τίποτα για να την ευνοήσουν.